İdrar yolu enfeksiyonu, çocuklar ve yetişkinler arasında sıkça görülen bir rahatsızlıktır. Bu enfeksiyon, bir yaş altındaki erkek çocuklarda daha sık görülürken, bir yaş üstündeki kız çocuklarında daha sık rastlanır.
Bu enfeksiyonun en yaygın sebebi, dışkıda bulunan Koli basili bakterisidir ve özellikle çocukların idrarını tutma alışkanlığı, enfeksiyonun görülme sıklığını artırır.
Bu hastalıkta alt üriner veya üst üriner bölgede enfeksiyon olduğuna bağlı olarak farklı tedavi yöntemleri uygulanır. Hastalığın tekrarlamasını önlemek için alınacak koruyucu önlemler ve çocuklara doğru tuvalet ve hijyen alışkanlıkları kazandırmak önemlidir.
Çocuk Nefrolojisi Uzmanı Uz. Dr. Gökçe Can, çocuklarda idrar yolu enfeksiyonu ve korunma yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Can, "İdrar yollarının, yani böbreklerin, üreterlerin ve mesanenin, bakterilerin neden olduğu enfeksiyona idrar yolu iltihabı denir. İdrar yolu enfeksiyonu, bir yaş altındaki erkek çocuklarda daha sık görülürken, bir yaş üstündeki kız çocuklarında daha sık görülür. Vezikoüreteral reflü ve işeme bozukluğu olan çocukların yanı sıra tuvalet eğitimini tamamlamış oyun çağındaki kız çocuklarında idrarını tutmaları nedeniyle idrar yolu enfeksiyonu daha sık görülür." dedi.
Koli basili bakterisi başlıca nedenidir
İdrar yolu enfeksiyonunun başlıca nedeninin, E-coli adı verilen Koli basili olduğunu belirten Can, "Dışkıda bulunan bir bakteri olan Koli basili, genital bölge etrafındaki mikroorganizmaların idrar yollarına bulaşmasıyla ortaya çıkar. Ayrıca idrar yollarında ve böbreklerde yapısal anomaliler de idrar yolu enfeksiyonuna yatkınlık oluşturabilir. Bu yapısal üriner sistem bozuklukları arasında vezikoüreteral reflü (VUR), idrar torbasından böbreklere idrar kaçışı, böbrek kanallarında darlık, böbrek taşı bulunabilir. Ayrıca işeme fonksiyon bozuklukları, idrarını tutma, kişisel hijyen kurallarına dikkat etmemek, çocuklara uygun tuvaletin olmaması ve boşaltımın doğru yapılamaması da idrar yolu enfeksiyonuna neden olabilir." şeklinde konuştu.
Ateş belirsizse idrar tahlili yapılmalı
Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonunun alt üriner ve üst üriner sistem belirtilerinin farklılık gösterdiğini belirten Can, "Üst üriner sistem enfeksiyonu böbreklerin iltihabıdır, alt üriner sistem enfeksiyonu ise üreterlerin ve mesanenin iltihabıdır. Ateş, karın ağrısı, bulantı, kusma, iştahsızlık, yan ağrısı, sırt ağrısı, sık idrara çıkma isteği, idrar yaparken yanma, ağrı ve batma, aniden idrar gelme hissi, idrarda kan gibi belirtiler genel olarak görülür." şeklinde açıkladı.
Can, şunları ekledi: "İki yaşından küçük bebeklerde belirtiler daha dikkatli değerlendirilmelidir. Bu nedenle ateşli olan ve ateş kaynağı belirlenemeyen tüm küçük çocuklarda mutlaka idrar tahlili yapılmalıdır. Ayrıca küçük bebeklerde beslenmede azalma, gelişme geriliği, idrarda kötü koku, uzun süren sarılık gibi durumlarda da idrar yolu enfeksiyonu düşünülmelidir.
İdrar yolu enfeksiyonunun tedavisi, enfeksiyonun alt ya da üst üriner sistemde bulunmasına göre değişir. Üst üriner sistem enfeksiyonu böbreklerde kalıcı hasar riski taşıdığı için tedavi, parenteral yani kas veya damar içine enjeksiyon yoluyla antibiyotik tedavisi şeklinde uygulanmalıdır. Alt üriner sistem enfeksiyonu ise ağızdan verilen antibiyotiklerle tedavi edilmelidir. Tedavinin önemli bir parçası, çocukların bu süreçte bol sıvı tüketmesidir."
İdrar yolu enfeksiyonu kronikleşebilir
İdrar yolu enfeksiyonunun bazı çocuklarda kronik hale gelebileceğini belirten Can, buna "tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu" denildiğini söyledi ve şu ifadeleri ekledi: "Bu durumda alt üriner sistem anomalisi olasılığı yüksektir. Bu nedenle tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu olan çocuklarda ultrason gibi böbrek görüntüleme teknikleri kullanılmalıdır. Ayrıca bu çocuklar mutlaka bir çocuk nefroloji uzmanı tarafından takip edilmelidir."
Çocuklara idrarını tutma değil, idrar yapmayı öğretmek gerekmektedir
Çocukların özellikle okuldaki tuvaletleri kullanmalarının ailelerin hijyen endişesi yaratabileceğini belirten Can, "Ancak tuvaletin hijyeninden çok, ailelerin çocuklarına tuvaleti tutmamaları ve tuvaleti kullanırken hijyen kurallarına dikkat etmeleri gerektiğini anlamaları önemlidir. Çünkü uzun süre idrarını tutmak, enfeksiyona yol açan nedenlerden biridir." dedi.
İdrar yolu enfeksiyonundan korunma yolları
Can, idrar yolu enfeksiyonundan korunmak için yapılması gerekenleri şöyle sıraladı:
"Bol su içmek önemlidir. İdrarı bekletmemek ve gerektiğinde hemen tuvalete gitmek gerekir. Dar iç çamaşırları giyilmemeli. İç çamaşırları pamuklu olmalıdır. Hijyen kurallarına uyulmalı, tuvaletten sonra genital temizlik önden arkaya doğru yapılmalı ve aynı yere tekrar geçilmemelidir. Yaz tatili dönemlerinde ise havuz yerine deniz tercih edilmelidir. İdrar yolu enfeksiyonu olan çocuklar, bir çocuk nefroloji uzmanı tarafından takip edilmelidir."