Güneş çarpması, vücut sıcaklığının saatlerce güneşte kalınmasından dolayı tehlikeli bir şekilde yükselmesi ve sıcaklığın düşmemesi sonucunda organların zarar gördüğü bir durumdur. Dr. Yavuz Selim Sılay, güneş çarpması hakkında önemli açıklamalarda bulundu.
Sılay, yaz sıcaklarından korunmanın ve güneş çarpmasının nasıl anlaşılacağının nasıl olduğunu şu şekilde açıkladı: "Güneş çarpması, bir kişinin çok sıcak ve güneşli ortamlarda çalışması, egzersiz yapması veya sadece zaman geçirmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Acil tıbbi müdahale gerektiren bir durum olan güneş çarpmasının farkında olunmalıdır."
Sılay, güneş çarpması hakkında şunları söyledi:
"Güneş çarpması, vücudun aşırı ısınması sonucunda ortaya çıkan bir durumdur. Vücut sıcaklığı 40 derecenin üzerine çıkabilir. Özellikle yaz aylarında sıklıkla görülür."
"Sıcaklıktan bitkin düşmekten başlayarak yaşamı tehdit edici güneş çarpması vakalarına kadar gider"
Sılay, "Sıcakla ilişkili rahatsızlıklar, birçok farklı durumu içerir. Sıcaktan bitkin düşmekten yaşamı tehdit edici güneş çarpması vakalarına kadar değişebilir. İç organlarda hasar oluşabilir. Beyin, kalp, böbrekler ve kas dokusu güneş çarpmasında etkilenebilir. Tedavi gecikirse, daha ciddi komplikasyonlar ve ölüm riski artabilir." dedi.
"Güneş ve sıcak maruziyeti sonrasında vücutta su ve tuz kaybı meydana gelir"
Sılay şöyle devam etti: "Güneş ve sıcak maruziyeti sonrasında vücutta su ve tuz kaybı meydana gelir. Bu durum halsizlik, güçsüzlük ve kas krampı gibi sıcak kaynaklı bitkinlik hallerine neden olabilir. Vücut ısısı çok yükselirse, güneş çarpması meydana gelebilir. 40 derecenin üzerindeki vücut ısısı güneş çarpmasının ana belirtisidir. Güneş çarpması sonucu kafa karışıklığı, huzursuzluk, konuşma bozukluğu, deliryum, nöbet ve koma gibi nörolojik belirtiler de ortaya çıkabilir."
"Güneş çarpmasına erken müdahale edilmemesi halinde çeşitli organlarda kalıcı yan etkileri meydana gelir"
Güneş çarpması sonrası oluşabilecek diğer belirtiler şunlardır:
"Terleme değişiklikleri, bulantı ve kusma, cilt renginde değişiklik, solunum hızının artması, çarpıntı, şiddetli baş ağrısı... Güneş çarpmasının seyrine bağlı olarak belirtiler değişebilir. Uzun süre boyunca yüksek vücut ısısı ve tedavi edilmemiş güneş çarpması organlarda kalıcı yan etkilere yol açabilir."
"İleri yaşta olan ve kronik hastalığı olan kişilerde güneş çarpması daha tehlikeli olabilir"
Güneş çarpmasının nedenlerini anlatan Sılay şunları söyledi: "Güneş çarpması temel olarak iki kategoriye ayrılabilir. Eforla ilişkili güneş çarpması, sıcak ortamlarda yoğun fiziksel aktivite sonucu meydana gelir. Bu tür güneş çarpması genellikle sıcak ortamlarda çalışmaya alışkın olmayan kişilerde görülür. Kalp sorunları nedeniyle spor yaparken güneş çarpması oluşma olasılığı da daha yüksektir. Eforla ilişkili olmayan klasik güneş çarpması durumunda ise ana neden sıcak ortam maruziyetidir. Yüksek nemli ortamlarda uzun süre geçirilmesi klasik güneş çarpmasına yol açar. İleri yaşta olan ve kronik hastalığı olan kişilerde güneş çarpması gelişimi daha olası olduğu için dikkatli olunmalıdır."
"Sıvı kaybı doğru şekilde yerine konulmalıdır"
Sılay devamında şunları belirtti:
"Her iki tür güneş çarpmasında da çok katmanlı giysiler, alkol tüketimi ve yetersiz sıvı alımı gibi hatalı uygulamalar etkili olabilir. Yüksek sıcaklıklarda vücut ısısı merkezi sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Küçük çocuklarda bu kontrol mekanizması henüz tam gelişmemiştir. 65 yaş üstü yetişkinlerde ise merkezi sinir sistemi bir miktar zayıflar. Bu yaş gruplarında sıvı kaybı düzgün bir şekilde yerine konulmazsa güneş çarpmasına yatkınlık artabilir."
"Güneş çarpması olan kişilere ateş düşürücü ilaç kullanılmamalıdır"
Güneş çarpmasının tedavisinde, vücut ısısının düşürülmesi önemlidir. Sılay, "Bu şekilde, beyin ve diğer önemli organların zarar görmesinin önüne geçilmeye çalışılır. Vücut sıcaklığını hızla düşürmek için soğuk bir banyo yapmak çok etkili olabilir. Ancak yaşlı ve kalp rahatsızlığı olan kişilerde buz banyosunun yan etkilere yol açabileceğine dikkat edilmelidir. Soğuk su uygulamasının mümkün olmadığı durumlarda evaporatör (buharlaştırma) soğutma teknikleri kullanılabilir. Kasık ve koltuk altına buz torbası koymak da başka bir yöntemdir. Vücut ısısını düşürmeye yönelik tedaviler sırasında bazı kişilerde titreme de görülebilir. Çok kötü durumda olan hastalarda ilaçlarla sakinleştirici etkisi sağlanabilir. Güneş çarpması tedavisinde dikkat edilmesi gereken bir başka nokta da ateş düşürücü ilaçlardan kaçınılmasıdır. Güneş çarpması olan kişilerde ateş düşürücü ilaçlar karaciğer üzerinde zararlı etkiler gösterebilir." dedi.
"Güneş çarpması yaşamı tehdit edebilir, bu yüzden dikkatli olunmalıdır"
Son olarak, Sılay güneş çarpmasını önlemek için önemli tavsiyelerde bulundu: "Güneş çarpması yaşamı tehdit edebilir, bu yüzden dikkatli olunmalıdır. Özellikle sıcak yaz aylarında serin kalmak ve sıvı tüketimine dikkat etmek önemlidir. Giysilerin hafif ve rahat seçilmesi, dışarıda geçirilecek sürenin doğru şekilde ayarlanması ve güneş yanıklarından kaçınılması güneş çarpmasını önlemek için yapılabilecek diğer önlemler arasında yer alır. Dar ve kalın giysilerin seçimi, vücudun doğal ısı dengesini bozabilir. Bu durum güneş yanıkları için de geçerlidir. Güneşin zararlı etkilerinden korunmak için şapka, güneş gözlüğü ve yüksek koruma faktörlü güneş kremleri kullanılması faydalı olabilir. Güneş kremi her iki saatte bir yeniden uygulanmalıdır. Park edilmiş araçlarda özellikle çocuklar ve yaşlılar asla yalnız bırakılmamalıdır. Kilitli bir araçta sadece 10 dakika içinde iç ortam sıcaklığı yaklaşık 7 derece artabilir. Arabanın camlarının aralık olması veya gölgede park edilmesi bile bu durumu güvenli hale getirmez. Evde güneş çarpması tedavisi yetersiz olacağından, bu belirtilere sahipseniz en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız önerilir." dedi.