Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Dilek Leyla Mamçu, kuduz virüsünün bulaşma yolları ve korunma yöntemleri hakkında bilgi verdi.
Kuduzun farklı hastalık dönemlerinde seyredebildiğini söyleyen Dr. Mamçu, kuduzun bir hayvanın tükürük, ısırık ve çizikler yoluyla bulaştığını vurguladı. Kuduz riski taşıyan kişilerin aşı ile korunabileceğine dikkat çeken Dr. Mamçu, tüm yaralanmaların en kısa sürede bol basınçlı su ve sabunla yıkanmasını önerdi.
Kuduz, ülkemizde hala ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkıyor. Dr. Mamçu, kuduzun merkezi sinir sisteminde enfeksiyon gelişimine neden olduğunu ve ölüm oranının yüzde yüz olduğunu belirtti. Ancak kuduz hastalığı, korunma ve bütüncül sağlık yaklaşımı ile tamamen önlenebilir bir hastalıktır. Ülkemizde yılda 250 bin civarında kuduz şüphesiyle sağlık kurumlarına başvuru yapılmakta ve aşı uygulanmaktadır. Kuduz, ülkemizde hala ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak devam etmektedir.
Kuduz vakalarının büyük bir kısmı evcil hayvanlarda görülmektedir. Dr. Mamçu, kuduzun tüm memeli hayvanlarda görülebileceğini ancak kuşlar, sürüngenler ve balıklarda görülmediğini belirtti. Enfekte yabani hayvanlardan insanlara veya evcil hayvanlara kuduz bulaşabilmektedir. Köpek, kedi, sığır, keçi, at ve eşek gibi evcil hayvanlarda kuduz gelişebilir. Ülkemizdeki hayvan kuduzlarının yaklaşık yüzde 90'ı evcil hayvanlarda görülmektedir. En sık görülen hayvanlar köpekler, sığırlar ve kedilerdir. Diğer yabani hayvanlar, tırmık veya ısırık yoluyla insana kuduz bulaştırmamıştır.
Kuduz virüsü tükürük, ısırık ve çizikler yoluyla insana bulaşmaktadır. Dr. Mamçu, kuduzun farklı dönemlerde seyredebildiğini hatırlattı. Hayvanlarda halsizlik, korkaklık, yutma güçlükleri, aşırı salya akışı, huzursuzluk, sinirlilik, ısırma arzusu, felç gibi belirtiler görülebilmekte ve ölümle sonuçlanabilmektedir. Kuduz virüsü enfekte bir hayvanın tükürük veya sinir sistemi dokusu temasıyla bulaşmaktadır. Genellikle evcil köpeklerle gerçekleşen temaslar kuduz virüsünün bulaşmasında en büyük risk faktörüdür. Kuduz bir hayvanı sevmek veya kuduz bir hayvanın kanı, idrarı veya dışkısıyla temas gibi diğer temas türleri kuduz için riskli temas olarak kabul edilmemektedir.
Dr. Mamçu, insandan insana kuduz bulaşmasının nadir olduğunu ve genellikle enfekte doku veya organ nakli gibi istisnai durumlarda görüldüğünü belirtti. Enfekte bir kişiden gelen ısırık veya temaslarda kuduz bulaşma riski bulunsa da böyle bir vaka bildirilmemiştir. Kuduzlu bir kişiye dokunma veya çeşitli vücut sıvılarıyla temas sonucunda kuduz bulaşması da bildirilmemiştir.
Kuduz, hayvan temalarının azaltılması, evcil hayvanların aşılanması ve riskli temaslardan sonra tıbbi bakım ile önlenebilecek bir hastalıktır. Hayvanlarda kuduz gelişiminin önlenmesi için etkili aşılama çalışmaları yapılmalıdır. Yabani hayvanlarda aşılama çalışmaları Tarım ve Ormancılık Bakanlığı kontrolünde gerçekleştirilmektedir. Evcil hayvanlarda kuduzun önlenmesi için yabani hayvan temalarının engellenmesi ve her yıl kuduza karşı aşılama yapılması gerekmektedir. En fazla yayılıma neden olan evcil köpeklerin ise en az yüzde 70'inin aşılanması gerekmektedir.
Dr. Mamçu, yüksek riskli temas olasılığı bulunan kişilerin ve kuduz riski taşıyan kişilerin aşılanması gerektiğini söyledi. Kuduz riski taşıyan kişilere temas öncesinde, yüksek riskli temas olasılığı bulunan kişilere ise temas sonrasında koruma sağlanabilmektedir. Temas sonrasında yaranın yıkanması, aşı veya antikor ile korumanın sağlanması gerekmektedir. Ağızdan gelecek ısırık, tırnakla çizik gibi durumlar ise tıbbi müdahale gerektirmemektedir.
Tüm yaralanmaların en kısa sürede bol basınçlı su ve sabunla yıkanması gerektiğine vurgu yapan Dr. Mamçu, daha sonra alkol veya antiseptik uygulanmasının önerildiğini belirtti. Antibiyotik kullanımının ise hastanın savunma sistemi, yaranın yeri ve özellikleri gibi faktörlere göre karar verilmesi gerektiğini söyledi.
